segunda-feira, agosto 30, 2004

3 aikikala no ka hale hoikeike o Bishop

Ma keia kekahi aikala mai Honolulu Advertiser, wahi hou o Desoto Brown aohe ona maopopo pehea la ke kumu i kue ole ai mamua, i na la mamua (1970 a 1989), aka nae nui ke kue ana mai na kanaka apau, mai na hui apau. Aole hoi maopopo iaia ke kumu? I ke hookumu ana o NAGPRA, ua wehe na puke apau e komo i loko na manao mai ka poe. No laila, eia ko lakou manao! Akamai ka poe i keia mau la e kue i ka hewa i hewa ai ia makou!

http://the.honoluluadvertiser.com/article/2004/Aug/29/ln/ln09a.html


Ko Hoku Buletina manao malalo iho nei. Ua wehewehe na mea i hanaia ai ma keia piipii olelo.

http://starbulletin.com/2004/08/29/editorial/editorials.html


Ko Edward Ayau manao malalo iho nei. Ua wehewehe ia ke kumu i hookumu ia ai o NAGPRA. Mea mai o Edward, aole he NHO (Native Hawaiian Organization) ka hale hoikeike o Bishop. He kue no ia no ka malama ana o na iwi me moepu i laila.

http://starbulletin.com/2004/08/29/editorial/special.html


sábado, agosto 28, 2004

Ke kumu o ka huaolelo o Haole

Nui ka naaupo o ka poe ma na kai 8 i ke kumu o ka huaolelo o haole. I ko lakou manao iho, he mea keokeo wale no ia. He pololei hoi aka nae i ka wa mamua, ano okoa ka manao. Eia ka'u wehewehe ana o ia moolelo no haole.

I ka wa kahiko, i ka hiki ana mai o na malihini i ko Hawaii pae aina, he loina no na kamaaina o ia pae aina e aloha i kekahi a kekahi me ka honi a me ke kuapo o ka ha. A he aha la ia ha? O ke ano i ka nohona e ola nei i na mea apau.

No na malihini i ike ole i na loina i ka pae aina, kapaia akula lakou he ha ole no ke kuapo ole o ha. No leila, eia ia huaolelo no na malihini kuapo ha ole. He ano e, nui na kanaka keokeo i kuapo ha ole.

I ke au o Kamehameha Paiea, nui na kanaka keokeo i hoea mai ai, no leila ua paa ia huaolelo o Haole no na kanaka keokeo, a i keia la, o caucasian ka manao o Haole, aole no o mea kahiki.

Ua weheweheia ka manao o haole a me ka loina Hawaii kahiko. Mea mai o Paumakuaalonohoonewa, ke alii kahiko i keia mau hualelo kaulanai:

Ka haole nui maka aohilohi; he aholehole maka aa; ka puaa keokeo nui maka ulaula

Ma keia mau olelo, ua hoakaka ia he kahiko hoi ia huaolelo o haole. Aka nae he kuhikuhi pono ia i ka wehewehe ana o ka hoike ano o keia mau malihini, na kanaka keokeo. Aole loa keia ka manao o ia huaolelo o haole i na kanaka keokeo wale no, aka nae i na kanaka ike ole i ko Hawaii loina. I keia mau la, ano okoa ka manao. No na kanaka keokeo wale no.

Hoomau i ka hewa no ko Ana Kanupa



Ua wehe ia ko Kanupa ana ma Kohala i ka hiki ana ma leila. Ua kolokolo ia e D.O.I. pehea la i hemo ai na moepu mai ke ana. Ua kau ia na mea i ke kuau ana aku.

http://starbulletin.com/2004/08/26/news/story2.html


Admission Day ’celebrates’ a crime against Hawaiians

Aia ka mana'o ho'opuka mai Foster Ampong no Lahaina Maui i pa'a 'ia ma MAUI NEWS pili i ka la ho'okomo 'ana ia Amerika. Eia kona mana'o ma ka 'olelo Haole ma lalo iho nei


Today most residents of Hawaii and abroad lack knowledge of the facts, which led to this so-called holiday being glorified as a legitimate act by the “Hawaiian People.” It is far from legitimate and at the very least armed robbery in progress. Hawaiian families from Kahana, Makua and Waikane valleys, Moku O Keawe, etc., are being forced off their lands by armed personnel of the state of Hawaii and U.S. military.

After you have all concluded your day of celebration (The Maui News, Aug. 21), ask yourselves: Has legal passage of jurisdiction been delivered from Ko Hawaii Pae Aina (Hawaii Kingdom) to the state of Hawaii? You may begin with Jan. 17, 1893, July 4, 1894, July 7, 1898, 1900, and June 27, 1959, (Hawaiian Plebiscite).

With all that has been admitted and written in the 1993 U.S. Apology Bill (Public Law 103-150), no one makes the obvious point that legal passage of jurisdiction did not occur between Queen Lili’uokalani and her assailants, the Committee of Safety and the Provisional Government.

Koe na kuleana o na kanaka.

Foster Ampong
Lahaina


Navy calls hazardous waste fine severe

Ho'ole ka pu'ali koa ('oihana moku) i ka State Dept. Health i ka hehiku i ka uku ho'opa'i. Ua makemake lakou e ho'ohui i ka State Dept. e kuka i keia.

http://starbulletin.com/2004/08/25/news/story11.html

segunda-feira, agosto 23, 2004

Maui Council panel OKs land grant

Ua 'apono 'ia ka ha'awi 'ana aku i ke kala mai ka Maui County i ka Trust for Public Land e kokua i ka malama 'ana o ka lae Muolea ma Maui hikina.

Ka 'Aikikala

Hawaiian tech center launched

Aia ka ho'olaule'a o ka wehe 'ana mua o Waimanalo Technology Center ma Waimanalo. Aia ka polokalamu e ha'awi i hana i ka wahi noho like o ka po'e e kokua i na kanaka e a'o i na makau kamepiula e hana 'ia i keia la, e loa'a hana maika'i.

Aia ka polokalamu e kokua 10 hui 'oiwi: 7 American Indian tribes, 2 Alaskan Native villages a me Hawaiian Homestead Technology.

Hiki ke heluhelu i ke 'aikikala ma lalo iho nei:

http://the.honoluluadvertiser.com/article/2004/Aug/15/ln/ln03a.html/?print=on

domingo, agosto 22, 2004

Reuniona no ko Papakolea

Aia ka pa'ina ma Stevenson Middle School no ko Papakolea 'aina ho'oku'ono'ono, 'o 70 makihiki i kukulu 'ia ai ia 'aina ho'oku'ono'ono i 1934.

He 'aina ho'oku'ono'ono me 136 'eka ma luna iki o Punchbowl, he 275 hale ka Papakolea a he 1,500 mau kanaka. Like me na 'aina ho'oku'ono'ono a pau, he 'ikena 'ole na 'aina ho'oku'ono'ono no ka nohona 'ilihune. 'O Danny Kaleilini ka mea i noho ai ma leila, a ha'i maila 'o ia he pa'akiki ia no ka hiki 'ana mai o ia wahi, a i ko lakou mana'o iho, e hele ana 'o ia i ka hale pa'ahao no ka mea he Hawai'i no 'o ia.

E heluhelu i ka 'aikikala ma lalo iho nei:

http://the.honoluluadvertiser.com/article/2004/Aug/22/ln/ln13a.html

sexta-feira, agosto 20, 2004

Hokualaka'i makes its debut



Aia ka waa kaulua hou i kukulu ia, kapa ia o Hokualakai, oia hoi o ka hoku e alakai ai.

Ua kukulu ia ia waa i na mea kahiko ole. Ua kukulu ia no ka ikaika i ka holo moana.

Aia 5 waa, oia hoi o Hokulea, o Hawaiiloa, o Makalii a me Iosepa. Aia kekahi mau waa e ae e kukulu nei, oia hoi o Namahoe ma Kauai, o Mookiha ma Maui a kekahi waa e ae ma Kawaihae.

No na haumana o Aha Punana Leo ia waa, he papa e ao i na mea hookele. He $100,000 ke kumukuai o ia waa, aka nae he $322,000 ka waiwai.

I kuu manao iho, he mea e ao i na keiki o Hawaii i ka mea nui o ka moomeheu Hawaii, oia hoi o ka hookele ana i ka moana akea!


http://the.honoluluadvertiser.com/article/2004/Aug/15/ln/ln12a.html/?print=on

segunda-feira, agosto 16, 2004

He wahi hou ma ka punaewele puni honua

Ua ho'ike 'ia mai kekahi wahi pili i na mea hapa Akiana/Haole. Ua ho'okumu 'ia e Gordon, he Kepani kona papa a he Haole kona mama. Ua 'ike ho'i au i ka heluhelu 'ana o ia wahi no ka 'aina nui (mainland) no kona hapaha o ke koko haole. He 'oia'i'o no ko'u! Ua heluhelu au i kana wahi he ke3 haunana Kepani kona papa a no Ohio kona mama, he Haole. Ua hanai 'ia 'o ia ma Kalepona. No surprise there.

He hewa kana kakau 'ana ma loko o ia wahi. Kakau a'ela he slang ka hua'olelo 'o Hapa Haole, aka na'e 'a'ole loa! Ua kakau 'ia kekahi he hapa Akiana ka mana'o o ka hua'olelo 'o Hapa, aka na'e 'a'ole pololei! Ua kakau 'ia nui na kanaka Amelika (Haole) i hiki mai ai no O'ahu a mare lakou i na wahine Akiana. He hewa no ia, nui na kanaka haole, no leila mare a'ela lakou i na wahine! I na wahine Pukiki, i wahine Hawai'i, i wahine Pilipino, i wahine Kolea, i wahine Pake, i wahine Kepani, a pela aku.

'A'ole maopopo ho'i ia ia ke kumu o ia hua'olelo. Ua kakau kekahi 'o ia he nui ka ho'ohuli mana'o o ka mo'omeheu Hawai'i a me ka mo'omeheu Kepani. He aha la ke kumu no ke kakau 'ana o mo'omeheu Hawai'i ma mua o ka mo'omeheu Kepani ina hanai 'ia ma Kaleponi? Aka na'e kakau a'ela no ka moku o Keawe 'o ia. He ho'opunipuni paha no ia? He hewa no ia!

http://hapahaole.org/

domingo, agosto 15, 2004

Ka helehelena o na Kanaka Maoli; Hawaiian Identity

Hoolaha ae la wau i kekahi wahi e ae pili i na kii i hana ia ai na ka'u journal. Aia 2 kii i ninau mai la ka manao o kanaka maoli a me true hawaiian beauty.
Ua ninau maila he kanaka maoli no laua no ka maka o laua? A pehea la me na kanaka me ka maka haole a i ole ka maka akiana? He hewa ho'i keia no na kanaka maoli a pau i hai ia mai ai no keia mau kii, he piha Hawaii.

Ua hana ia keia mau kii no ka mea aohe ike i ke ano o keia mau maka. O na maka haole a me na maka akiana wale no. Pono no ke ik i na maka, i ke ano o ka maka Polinekia, i na kanaka piha Hawaii. Nui ka naaupo o na kanaka e ae no ko lakou manao iho pili i ka helehelena o ka maka o ko Hawaii poe. Aole keia e ike no na kanaka piha Hawaii wale no ka nani, ka lokomaikai, a i ole o na kanaka oiaio a i ole maoli. Aole hoi keia e ike i na kanaka a pau he mau kanaka maoli lakou, a he mau kanaka maoli ole na kanaka piha Hawaii ole. Aole loa!

He ike ole keia ano o ka poe piha i na makakina, i na kiionioni, i na kiwi a me i na nupepa, a he aha la ke kumu? No ka manao o na haole a i ko lakou manao iho, ke ano (helehelena) haole a i ole ke ano akiana o ke ano nani loa, o ke ano ui hoi! Aia ka olelo noeau haole, beauty is in the eye of the beholder. He oiaio no, ea? He oiaio no ia, he mea ole i na kii me na kanaka piha Hawaii, ea? O hookahi i na kii i na kanaka haole, i na kanaka akiana.

Ua hiki mai ka manao o na haole i ko Hawaii pae aina i ka makahiki 1778. I ka makahiki 1821 i na mikionali a i ko lakou manao iho, he manao hewa. He makaha hoi no ko makou mau kupuna mai kahiko mai no na maka o lakou, no ka loina, no na lole i lole ai, no ke ano o lakou, a pela aku. I ko lakou manao iho, he okoa i ka maka o ke Akua, no laila, he makaha hoi na kanaka maoli.

Mai kela wa mai, hoohanai i ka manao o ka ui o ka helehelena o na kanaka maoli. Nui na kane Haole i mare ia ai i na wahine Hawaii, i hanau keiki, i ke keiki hapa haole. I ko Haole manao iho, he mea ole, aka nae i ka honua akea, i waho o ko Hawaii pae aina, he exotic no keia ano. No laila, ua hanau ia keia manao o "beauty", no na kanaka hapa haole wale no. Ma hope iho mai, hapa akiana kekahi. A pehea la na kanaka piha? He pupuka no lakou i ka manao o ka honua akea e ae. Ano pupuka ko lakou helehelena, no laila aole ike i na nupepa, i na kii, i na makakina, i na kiwi a me i na kiionioni. He makaha wale no lakou, he subservant no lakou. No laila, ano okoa kela ano i ko lakou manao iho.

No laila eia na kii i na kanaka maoli PIHA! E ike i ta honua akea he ui hoi keia mau kanaka, o na kanaka maoli.

sábado, agosto 14, 2004

'O Makua

Live-fire training to resume in Makua Valley

Ho'omau ka training o ka pu'ali koa o Amerika.

Hale ho'ike'ike; moepu; iwi kupuna

Hoomau ka piipii olelo pili i na mea moepu, i ke koehana a me na iwi kupuna a me ka Hale Hoikeike o Bishop. Eia na aikikala pili i na piipii olelo.

Inouye against museum claim

Mishandling of artifacts denied

Collector's tip leads to artifacts inquiry

I ka aikikala, kakau ia no ke kuai aku i ke koehana, i ka moepu kekahi i uhi ia hou ma mua, aka nae i wehe ia. He hewa no keia e kii hou i ke koehana, lawe akula a kuai akula. Na ke akua lakou e ike!

sexta-feira, agosto 13, 2004

No ka hua'olelo 'o Hawai'i, 'o Hawaiian, 'o Native Hawaiian

Eia ka aikikala pili i ka manao o ka huaolelo o Hawaii i kakauia e Kanalu Young.

http://www2.hawaii.edu/~hslp/journal/vol1/Young_Article_(HJLP).pdf

Pili ana ka ike e hoomaopopo ai Hawaii, ka manawa mua i hana ia ka huaolelo a ka manao o ia huaolelo i keia la.

Aia ma loko o ia aikikala kekahi mau huaolelo e ae, oia hoi o oiwi, o kanaka, a me o kanaka maoli. Na kakou, he aha la ka manao o ia mau huaolelo? Oia hoi o Native Hawaiian, native Hawaiian a me o Hawaiian? He huaolelo a i ole he ike e maopopo ai i ka mahele aina? A i ole he lahui?

terça-feira, agosto 03, 2004

Hawaiian Charter Schools



'O ka pilikia no nā kula kaiapuni i kēia mau lā, e ho'one'e nei nā keiki a me nā kumu i ke charter school.

I nā makahiki 1999 - 2000, nui nā keiki i komo ai i nā kula kaiapuni, he 1,700 haumāna akā na'e i kēia mau lā, 'a'ole nui.

Ua hō'emi nā haumāna ma ia kula i ka mua o ka makahiki 2001 - 2002 ma hope o ka ho'omaka o nā charter school.

I ka polokalamu, e a'o 'ia i nā haumāna i nā mea Hawai'i, i ka mana'o 'ōiwi. Ua ho'one'e pū nā kumu mai nā kula kaiapuni i ke charter school no ka nele o nā kumu ma ka 'ōlelo Hawai'i. 'Oi aku ke 'ano ma ka charter school i nā kula kaiapuni no ka bureaucracy shit 'ole!

I ko'u mana'o iho, a he aha la e ana ai? I nā kula kaiapuni? I nā charter schools?

Hawaiian schools struggle as students and staff go to charter sites

Heiau land hangs in balance

Ua ho'olaha 'ia ka aikikala no ka hēiau a me ka ho'omālama o Muolea. Ua makemake kēia hui, 'o Trust For Public Lands ka inoa, e kū'ai mai iā Muolea no ka mālama 'ana o ia wahi. He 4 miliona kalā ke kumu e kū'ai mai, a hā'awi aku 'o ke aupuni Federal 2 miliona kalā iā lākou, ua hō'ili'ili 'ia 700,000 kalā. Pono e loa'a 300,000 kalā mai ka public, mai ka hā'awi 'ana aku, a noi a'ela iā Maui County no ka 1 miliona kalā.

No ka mālama 'ana o kēia wahi pana, a no ka ho'iho'i hou a ke kūlana e like me nā lā i ka wā ma mua. Aia ka hēiau i ka uluwehi, a ka hale ho'onānea no ke kauwela o Kalākaua ma laila. Aia 2 kahawai, a nui nā mo'olelo kahiko mai ia wahi. No laila, he wahi pana nō ia.

Hawaiian advocates ask the Maui Council to pony up $1 million

Hawaiian groups decry the Bishop Museum's new "native" status

Aia ka pilikia ma ka hale hō'ike'ike o Kamehameha ('o Bishop). Ua 'āpono 'ia ka interim guidance a he hui 'ōiwi nō ia hale hō'ike'ike i ka mana'o o NATIVE AMERICA GRAVES PROTECTION and REPATRIATION ACT of 1990 (NAGPRA). 'A'ole 'ae nā kānaka a pau i kēia akā na'e e ho'olohe i nā nīnau ka hale hō'ike'ike i kēia kumuhana mai ka po'e o Hawai'i.

Ua ho'okumu 'ia ka hale hō'ike'ike e Charles Reed Bishop, ke kāne o Princess Bernice Pauahi i ka makahiki o 1889. Ma loko o ia hale, nā mea a Pauahi, Princess Luka Ke'elikōlani, Ka mō'ī wahine Emma me Lili'uokalani. He kuene ia hale no nā hanauna e hiki ai.

Ma ke aikikala, ha'i a'ela 'o Bill Brown, ka luna o ka hale hō'ike'ike, 'a'ole maopopo 'ia inā he moepū a i 'ole he mea i kau 'ia ai no ka hūnā 'ana o nā mikionele. I kona mana'o iho, he kuleana nō ho'i ko lākou e kūkā i nā hui a pau no ka ho'i hou o nā 'iwi kūpuna e pili ana i nā mea e ho'i hou ai. Ha'i a'ela 'o Brown i ka wā ma mua (50 makahiki) 'a'ole pilikia no ka 'ike 'ana aia nā 'iwi ma loko o ia hale hō'ike'ike.

He fucking stupid ho'i 'o ia! So what, i ka wā ma mua, 'ae, he ao 'oko'a akā na'e 'a'ole i kēia lā! Nui nā kānaka e kū'ē no ka mea he akamai nō!

Hiki ke heluhelu i ka aikikala:

Reclaiming history

domingo, agosto 01, 2004

'O ka Lā Ho'iho'i Ea


Aia ka paukū ma ka HONOLULU ADVERTISER no ka lā ho'iho'i ea. Aia ka ho'olaule'a ma Thomas Square, e ho'omana'o i ka lā 31 o ka mahina 'o Iulai 1843. 'O ka Pelekane Admiral Richard Thomas e kauoha i ka hemo 'ana o ka hae Pelekane, 'oia ho'i 'o ka Union Jack a hāpai i ka hae Hawai'i. Ua pau ka noho 'ana o nā pū'ali koa Pelekane no 5 mahina e George Paulet.

I kēia lā, aia kekahi mana'o 'ē a'e. No ka ho'omana'o o ke kahuli 'ana o ke aupuni Hawai'i i ka makahiki o 1893.